GEEF PLANTAGE BOLIVIA WETTELIJKE RECHTEN, DAT IS BELANGRIJK TEGEN KLIMAATVERANDERING

Dorine van Norren en Wilma Nijland, 24/25 november 2022, 14:15 Volkskrant

Bonaire zijn er grote bouwplannen voor Plantage Bolivia, een natuurgebied bedekt met kwetsbaar tropisch droogbos. In plaats van te wachten tot er een natuurramp plaatsvindt, zou het natuurgebied eigen rechten moeten krijgen.

Begin deze maand heeft het parlement een motie (motie) waarin wordt opgeroepen tot een rem op de ontwikkeling van het droge tropische gebied 'Plantage Bolivia'. Het gebied heeft een beschermde natuurbestemming (open landschap) maar mag herontwikkeld worden. Aanleiding is de aankoop van Plantage Bolivia door een projectontwikkelaar die er woningen wil bouwen. Hiervoor moet het bestemmingsplan gewijzigd worden. Er zijn aanwijzingen dat hiervoor grote druk wordt uitgeoefend op lokale politici en ambtenaren.

Afgezien van het feit dat er voldoende ruimte is voor de nieuwe woningbehoefte op Bonaire, is het gebied een kwetsbaar en uniek natuurgebied op de Antillen.

Plantage Bolivia ligt in het noordoosten van Bonaire, is ongeveer 3.000 hectare groot en beslaat 10 procent van het eiland, met de 15 km lange kustlijn grenzend aan ongerept koraalrif. De bestemming van het gebied is 'open landschap', om het landschap en de natuurwaarden te behouden voor nu en toekomstige generaties. Er mag dus niet gebouwd worden. Het is het grootste droge tropische bos van de Antilliaanse eilanden, dat onder andere door de Wageningen Universiteit is geclassificeerd als ecologisch waardevol gebied met een uniek (terrassen)landschap.

Niet alleen zal de essentiële ecologische hoofdstructuur (de enige noord-zuidcorridor) van het eiland worden vernietigd door de geplande woningbouw, maar het zal ook een impact hebben op het inheemse culturele erfgoed, aangezien de woningen zullen worden gebouwd in de buurt van de Spelonk- en Roshikirigrotten met rotstekeningen van de eerste bewoners van het eiland. De lokale bevolking maakt zich hier grote zorgen over.

Buitenlandse investeerder

Protest van eilandbewoners richt zich ook op het feit dat Plantation Bolivia is gekocht door een buitenlandse investeerder (ondernemer Meine Breemhaar kocht het landgoed eind 2019 voor 12 miljoen dollar) die mikt op luxe vakantiehuizen voor Europeanen en Amerikanen die komen genieten van de ongerepte natuur, natuur die door het project wordt vernietigd. Dit is door sommigen gezien als herkolonisatie van het gebied (13 mei 2022 JOOP/BNNVARA).

Daarmee wordt het oude begrip 'ontwikkeling' op het gebied losgelaten om te verhullen dat het gaat om het verdienen van (minstens) 100 miljoen dollar door een Nederlandse miljonair en het gemak van buitenlandse toeristen. Het aanbod van een natuurorganisatie om het gebied te kopen voor twee keer de aankoopprijs (twee keer 12 miljoen) werd door de projectontwikkelaar afgewezen.

Het gebied is van groot belang voor het tegengaan van klimaatverandering door de corridor, het tropisch droogbos en de aangrenzende koraalriffen. De koraalriffen houden de zee tegen, het bos houdt zoet water vast. Dat is hard nodig als het klimaat droger wordt. Het vervangen van oude bossen door nieuwe bosbouw voor klimaatmitigatie neemt dertig keer zoveel land in beslag.

Klimaatgeval

Als krant Trouw meldde eind september dat de Nederlandse staat te weinig doet om Bonaire te beschermen tegen de stijgende zeespiegel en Greenpeace spant daarom samen met de bewoners een rechtszaak aan tegen de staat voor meer klimaatbeleid en onderzoek in Caribisch Nederland. Het behoud van het gebied is in lijn met het voorzichtigheidsprincipe van de Verenigde Naties voor het beheer van kleine eilandstaten in ontwikkeling (SIDS).

Een duurzame oplossing voor een natuurreservaat als Plantation Bolivia is om dit gebied wettelijke rechten te geven, zoals onlangs is gebeurd met de Spaanse lagune Mar Menor in Murcia (Volkskrant)dat onder andere door de omliggende (landbouw)industrie zo vervuild was dat er massale vissterfte optrad. In plaats van te wachten tot er een natuurramp plaatsvindt, is het beter om preventief op te treden door het gebied rechten te geven.

In dat geval wordt een bestuursstructuur opgezet waarin verschillende belanghebbenden zitting hebben: omwonenden, inclusief eventueel aanwezige inheemse bevolking, bedrijven met een belang in het gebied, overheidsinstanties en toezichthouders, en onderzoekers die de ecologische kwaliteit van het gebied kunnen monitoren.

Een eerder precedent hiervoor is ook geschapen in Nieuw-Zeeland, waar inheemse volken grondgebied claimden. Dit werd opgelost door het gebied 'eigen' te maken, een idee dat wordt gepropageerd door inheemse volken die alleen het recht kennen om de aarde te gebruiken. Dit staat in schril contrast met de opvatting van de westerse mens dat de mens boven de natuur staat, er controle over heeft, er bezit van kan maken en het kan gebruiken in naam van ontwikkeling en beschaving.

Andere relatie

We moeten toe naar een andere relatie met de natuur die haar intrinsieke waarde erkent. Bij het toekennen van natuurrechten moet het gebied in zijn natuurlijke cycli worden gerespecteerd. [In samenhang hiermee kan het gebruik worden bepaald.

Dit is anders dan een beschermd natuurgebied waar geen menselijke activiteiten mogen plaatsvinden. Deze nieuwe zienswijze kan mensen leren om weer in harmonie met de natuur te leven en de biodiversiteit van de natuur te vergroten in plaats van de natuur te schaden. Maak van Plantage Bolivia een gebied waar de rechten van al het leven worden gerespecteerd. Dit om mensen te beschermen tegen natuurrampen, klimaatverandering en de drang naar eindeloze vermenigvuldiging van bezit.

OVER DE AUTEURS
Dorine van Norren is ambtenaar en onderzoeker bij het Van Vollenhoven Instituut voor Recht, Bestuur en Samenleving. Wilma Nijland is woordvoerder van de Stichting Save Plantation Bolivia.

HELP ONS PLANTAGE BOLIVIA TE REDDEN VAN DE ONDERGANG!